![](https://kuriercodziennychicago.com/wp-content/uploads/2022/11/3000-1024x682.jpeg)
![](https://kuriercodziennychicago.com/wp-content/uploads/2022/05/czarnecki-ryszard.jpg)
Ryszard Czarnecki
Relacje polsko-amerykańskie są wyjątkowe, zarówno w wymiarze historycznym, jak i bieżącej polityki międzynarodowej. Gospodarczą potęgę Stanów Zjednoczonych budowała ciężka praca milionów – na przestrzeni wieków – polskich imigrantów. Ich dzieci, wnuki, prawnuki, służyli USA jako żołnierze, policjanci, strażacy, przedsiębiorcy, robotnicy i w mniejszym stopniu, niestety, politycy – choć przecież też byli i tacy, nieraz zajmujący przez wiele kadencji fotel w Kongresie. Ale żeby owe miliony naszych rodaków mogły wyemigrować do nowego, coraz większego terytorialnie państwa (dochodziły przez cały XIX wiek nowe stany) musiało najpierw ono powstać. A powstało także dzięki znakomitej sztuce wojennej „bohaterów dwóch Narodów” – generałów Tadeusza Kościuszki, mistrza wojennej taktyki oraz legendarnego, osławionego dzielnością i brawurą bohatera wojny o niepodległość USA, za którą oddał życie – Kazimierza Pułaskiego.
Nie zawsze była to miłość:
Lincoln, Roosevelt, Truman …
Potem nie zawsze było wszak idyllicznie, bo jeden z najwybitniejszych prezydentów w dziejach USA, Abraham Lincoln zanim zginął w zamachu, wcześniej podjął jedną z najbardziej niechlubnych decyzji i w dziejach relacji polsko-amerykańskich i w dziejach wolnościowej tradycji USA. Lincoln wydał na pewną śmierć polskiego marynarza Aleksandra Milewskiego, który uciekł z rosyjskiego statku, cumującego w Stanach i poszedł na front wojny secesyjnej do Wirginii, gdzie wstąpił do jednego z pułków artyleryjskich Unii walczących z Konfederatami. Władze Unii szybko wytropiły naszego rodaka i oddały go w ręce Rosjan. Po błyskawicznym procesie Milewskiego powieszono…
Cóż, można powiedzieć, że nieszczęsny Abraham Lincoln, którego życie osobiste było pełne udręki z powodu żony-wariatki, mógł stać się pierwowzorem dla innego współautora zdrady wobec Polski w Teheranie 1943 i Jałcie 1945 – prezydenta Franklina Delano Roosevelta. Kolejna zdradę, w Poczdamie, parę miesięcy po tej na Krymie, przypieczętował już następca prezydenta na inwalidzkim wózku, Harry S. Truman.
Polacy, żyjąc nad Wisłą, Odrą, Wartą i Bugiem, nie maja specyficznych doświadczeń w relacji z Waszyngtonem, które są udziałem obywateli Ameryki Środkowej i Łacińskiej. Takim wyjątkowym doświadczeniem były słowa Roosevelta, który mówiąc o ówczesnym dyktatorze Nikaragui Anastasio Somozie, stwierdził: „Somoza być może jest skur….yn, ale to nasz skur…yn”.
Im dalej od Ameryki, tym jej obraz wydaje się być bardziej wyidealizowany. W praktyce średnio się to ma do rzeczywistości. Mieliśmy w dziejach relacji obu krajów prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona, który w swej słynnej deklaracji przypomniał światu o konieczności powrotu na mapę państwa polskiego. I mieliśmy tych, którzy wzruszali ramionami słysząc relacje Jana Karskiego o bestialstwie Niemców wobec obywateli RP (i nie tylko) żydowskiego pochodzenia.
Mieliśmy tez bohatera, jak z amerykańskiego westernu, który zdefiniował Związek Sowiecki jako „Imperium Zła” i czynnie z nim walczył, zresztą głosząc chwałę polskiego papieża Jana Pawła II – mowa oczywiście o Ronaldzie Wilsonie Reaganie. Ale mieliśmy też jego poprzednika, właściciela plantacji orzeszków Jamesa Earla (Jimmy) Cartera, który naiwnie wierzył, że z Kremlem można się dogadać. Mieliśmy też głoszącego historyczną wielkość dzielnego polskiego narodu, narodu przeciwstawiającego się totalitaryzmom, prezydenta Donalda Johna Trumpa, ale też jego poprzednika Barracka Husseina Obamę, który bredził o „polskich obozach śmierci” i za to nawet nie przeprosił.
Można wiec powiedzieć, że bilateralne relacje Warszawa – Waszyngton to dzieje miłości, ale też nieraz ciężkich miłosnych zawodów i zdrad. Jednakże naszym politykom, dyplomatom, ekspertom, szeroko rozumianym polskim elitom, które zajmują się polityką międzynarodową, także w wymiarze „soft-diplomacy” dedykowałbym odejście od emocjonalnego stosunku do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Nie kochajmy USA, bo ani one tego nie oczekują, ani nie jest to dla nas korzystne. Ale też nie wpadajmy w czarną rozpacz czy nawet święte oburzenie, gdy jakiś amerykański polityk po raz kolejny będzie mijał się z prawda o lata świetlne niczym kandydat na prezydenta Joseph Robinette (Joe) Biden, porównujący nasz kraj z Białorusią. Starajmy się odejść od tych nadmiernie pozytywnych emocji i ich rewersu w postaci emocji skrajnie negatywnych, które są udziałem ludzi (i narodów), którzy doznali zdrady opuszczenia, zawiedzionej przyjaźni.
![](https://kuriercodziennychicago.com/wp-content/uploads/2022/11/3000-1024x682.jpeg)
Pragmatyzm, nie pas transmisyjny
ani antyamerykańska heca…
Proponuję twardy pragmatyzm. Sprowadza się on do szukania wspólnych mianowników, mówiąc językiem matematycznym, szukania tego, co łączy. Mówiąc wprost: nic tak nie łączy, jak wspólne interesy, zarówno w sferze geopolitycznej, militarnej, jak też i stricte ekonomicznej. Polska potrzebuje dywersyfikacji gazu. Amerykanie nam go sprzedają, choć możemy także/ lub kupić go np. od Skandynawów, Azerbejdżanu, itd. Polska modernizuje armię i potrzebuje uzbrojenia nie tylko produkowanego w Polsce. Amerykanie chętnie je nam sprzedają, choć przecież możemy kupować je tez od naszych partnerów z Unii Europejskiej. Polska chce ograniczyć wpływy Rosji w regionie – to też wspólny mianownik z USA, choć być może nie tylko z USA. Takich wspólnych mianowników jest sporo…
Myślmy wiec o relacjach z USA na skroś pragmatycznie , eksponując wspólne interesy, a nie epatując odmienianiem przez wszystkie przypadki słowa „przyjaźń”…
Stany Zjednoczone znane są – poza Statuą Wolności w regionie metropolitarnym Nowego Jorku – z pragmatyzmu. W imię tegoż pragmatyzmu czyli troski o dobrze pojęte własne interesy powinni dbać o szczególne relacje z Polską. Tak, właśnie: szczególne. Dlaczego? Bo po Brexicie i to nawet nie tyle po formalnym rozwodzie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unia Europejska, ale już po samej decyzji referendalnej – USA zdecydowały, że ich „sojusznikiem nr 1” w UE będzie Rzeczpospolita Polska. Skądinąd to też był wybór pragmatyczny: nasz kraj jest największy w tzw. „nowej Unii” czyli wśród państw, które złożyły akces do UE poczynając od 2004 roku – państw takich jest 11, nie licząc odległych geograficznie Cypru i Malty, też przecież krajów „nowej UE” – a jest to region tradycyjnie najbardziej proamerykański na Starym Kontynencie (pomijając może Albanię i Kosowo). Jesteśmy też częścią „G-5” czyli jednym z pięciu największych krajów Unii i oczywiście, znów zdecydowanie najbardziej „pro-USA”.
Wreszcie Polska to pomost Unii na szeroko rozumiany Wschód, gdzie trwa cicha ekspansja Amerykanów (choćby przykład Ukrainy), ale gdzie też znajduje się państwo, które w kilku regionach świata wyraźnie przeszkadza Stanom Zjednoczonym, mimo że w 1867 roku sprzedało im Alaskę – czyli Rosja. Tym bardziej wiec jesteśmy atrakcyjnym partnerem dla Waszyngtonu. Nawet jeśli teraz Biden będzie, jak kiedyś jego pryncypał Obama, chciał rozmawiać z UE via Berlin to i tak USA będą musiały mieć tu specjalnego sojusznika-lidera państw Europy Środkowo-Wschodniej, tradycyjnie zorientowanej na Waszyngton.
Reasumując: trzeba układać bilateralne relacje Polska – USA w oparciu o wspólne interesy i pragmatyzm. Nie jesteśmy amerykańskim pasem transmisyjnym na Starym Kontynencie, ale też nigdy nie damy się wciągnąć w antyamerykańską histerię, która jest udziałem europejskiej lewicy.