Zbigniew Kuźmiuk
W ostatni piątek Sejm głosował nad poprawkami Senatu do uchwalonej w połowie grudnia poprzedniego roku ustawy budżetowej, tych poprawek było ich aż 77, opiewały na kilkadziesiąt miliardów dodatkowych dochodów i w konsekwencji wydatków (Senat, podobnie jak Sejm, nie ma prawa zwiększania zaproponowanego przez rząd deficytu budżetowego, jeżeli więc chce zwiększać wydatki budżetowe, musi jednocześnie zaproponować odpowiednie zwiększenie dochodów albo też cięcia jakiś wydatków, żeby zaoszczędzone w ten sposób środki przeznaczyć na inne cele).
Opozycyjna większość senacka, proponowała więc najczęściej wzrost dochodów z podatku VAT i akcyzy, choć rząd w swoim przedłożeniu, przedstawił dochody z VAT na poziomie 286,3 mld zł, a więc poziomie o kilkadziesiąt miliardów złotych wyższym niż wykonanie wpływów z tego podatku w roku 2022, co oznacza, że dalsze ich zwiększanie jest możliwe tylko na papierze, a nie rzeczywistości gospodarczej 2023 roku (spowolnienie gospodarcze w Polsce, recesja w wielu krajach UE, w tym Niemczech).
Były także propozycje zwiększenia dywidend od spółek Skarbu Państwa w wysokości aż 6,5 mld zł, choć Zjednoczona Prawica od początku rządzenia w 2016 roku, przyjęła strategię niepobierania dywidend o tych spółek, aby zapewnić im finansowanie niezbędnych inwestycji o charakterze rozwojowym.
Były także poprawki o charakterze „złośliwym” jak propozycje znacznych cięć wydatków w Kancelarii Premiera czy Prezydenta ale także ograniczeń wydatków w instytucjach, których większość senacka wyraźnie „nie lubi” takich jak: IPN, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, czy Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.
„Złośliwy” charakter części poprawek
Ze względu na to, że duża część senackich poprawek miała „luźny” związek ze spodziewaną rzeczywistością gospodarczą w Polsce w 2023 roku, inne natomiast miały wręcz „złośliwy” charakter, zakłócający funkcjonowanie instytucji, których dotyczyły, wszystkie one zostały odrzucone w Sejmie przez posłów Zjednoczonej Prawicy.
Skoro w sposób zupełnie nieodpowiedzialny proponuje się zapisanie zwiększenia dochodów z podatku VAT o wiele miliardów złotych, w sytuacji kiedy i tak dochody te zostały zaproponowane przez rząd na wysokim poziomie, to trudno liczyć, że odpowiedzialna większość sejmowa je poprze.
W tej sytuacji ustawa budżetowa, po odrzuceniu poprawek senackich jest dokładnie taka jak wyszła z Sejmu w połowie grudnia, a więc po podpisaniu jej przez prezydenta w ciągu najbliższych 7 dni, w takim właśnie kształcie zacznie obowiązywać.
Znaczny wzrost dochodów budżetowych
Przypomnijmy, że w budżecie na 2023 rok, dochody budżetowe zostały określone na poziome 604,4 mld zł, co oznacza że są one aż o 110% wyższe, niż te zrealizowane w 2015 roku, ostatnim roku rządów PO-PSL, wtedy wyniosły one wtedy tylko 289,1 mld zł (a więc zostały więcej niż podwojone w stosunku do roku 2015).
Natomiast wydatki budżetu na 2023 rok, zostały określone na poziomie 672,7 mld zł, w konsekwencji są o ponad 100% wyższe, niż te wykonane w 2015 roku (wtedy wyniosły one 331,7 mld zł, czyli mamy więcej niż podwojenie wydatków).
W tej sytuacji w budżecie przewiduje się maksymalny poziom deficytu, określony w wysokości nie przekraczającej 68 mld zł więc może on być o blisko 60% wyższy od tego zrealizowanego w 2015 roku (wyniósł wtedy 42,6 mld zł).
Należy podkreślić, że deficyt budżetowy wyniesie więc około 2,2 PKB, natomiast deficyt sektora i rządowego i samorządowego mierzony unijną metoda ESA2010, wyniesie ok. 4,5% PKB (około 150 mld zł).
Mimo przewidzianego deficytu na tym poziomie, dług publiczny w relacji do PKB maleje wg. metodologii polskiej z 43,8% w 2021 roku do 41% w 2022 roku i 40,4% w roku 2023 roku, a według metodologii unijnej ESA2010 wyniesie 52,2% PKB w roku 2022 i niewiele więcej 53,1% PKB w roku 2023 roku (a więc daleko Polsce zarówno do limitu długu wyznaczonego przez Konstytucję RP jak i Traktat z Maastricht, czyli 60% PKB).
Wysokie wpływy podatkowe
Ale tak naprawdę prognozowana na 2023 rok wysokość dochodów z najważniejszych rodzajów podatków i zestawienie ich z dochodami z tych podatków w roku 2015 (ostatnim roku rządów PO-PSL) jest swoistym aktem oskarżenia pod adresem opozycji.
I tak w budżecie na rok 2023 zaplanowano 286,3 mld zł dochodów z VAT, co oznacza, że będą one wyższe aż o 151%, niż te wykonane w 2015 roku (wtedy osiągnęły one 123,1 mld zł, czyli oznacza to 2,5- krotność, tych z 2015 roku), co więcej są one na podobnym poziomie jak całość dochodów budżetowych w 2015 roku (wyniosły wtedy 289 mld zł).
Wpływy w 2023 roku z PIT wyniosą aż 78,4 mld zł i to mimo znaczącej obniżki stawki tego podatku i 10-krotnego podwyższenia kwoty wolnej (w 2015 roku wyniosły tylko 45 mld zł, a więc wzrosną mimo to o ok. 74%), a z CIT wyniosą aż 73,6 mld zł i w porównaniu z wykonaniem z roku 2015, kiedy to wyniosły tylko 25,6 mld zł, w tym przypadku prognozowany wzrost jest dosłownie szokujący, wyniósł on bowiem blisko 3-krotność tych z 2015 roku).
Tak wysokie wpływy podatkowe ze wszystkich podatków i to mimo obniżek stawek podatku zarówno PIT i CIT, a także wprowadzenia tarcz antyinflacyjnych, obniżających głównie stawki podatku VAT w 2022 roku, pokazują jak skutecznie został uszczelniony system podatkowy w Polsce przez 7 lat rządów PiS, miedzy innymi luka w podatku VAT która wynosiła jeszcze w 2015 roku 24,2% potencjalnych wpływów, w roku 2021 została zmniejszona do 4,3%, co oznacza o 47 mld zł wpływów z tego podatku więcej w warunkach 2021 roku.
Przyczynek do pogłębionej debaty o latach 2008-2015
Mimo spowolnienia gospodarczego spowodowanego wojną za naszą wschodnią granicą, a także wielu innych problemów spowodowanych chociażby destabilizacją przez Rosję rynku surowców energetycznych, budżet na 2023 rok robi wrażenie, zarówno skalą dochodów budżetowych (ponad 2-krotnie wyższych niż te z roku 2015), jak i skalą wzrostu wydatków na realizację najważniejszych funkcji państwa, związanych z zabezpieczeniem społecznym ale także bezpieczeństwem zewnętrznym i wewnętrznym.
Taka skala wzrostu dochodów budżetowych w ciągu 8 lata rządów PiS, w tym w szczególności dochodów podatkowych, powinna być przyczynkiem do pogłębionej debaty, co działo się z dochodami podatkowymi w latach 2008-2015, bo rosły one bardzo wolno, a były lata, że z roku na rok nawet spadały.
Po tym w jakiej skali udało się zwiększyć dochody podatkowe w latach 2016-2023, można śmiało stwierdzić, że w latach rządów PO-PSL, zniknął przynajmniej jeden budżet z tamtego okresu w wysokości co najmniej 300 mld zł, a „sprywatyzowane” w ten sposób podatki, trafiły do „bliskich i znajomych królika”.
W tym sensie budżet na 2023 rok jest jednym wielkim aktem oskarżenia pod adresem koalicji PO-PSL i osiąganych przez nią poziomów dochodów budżetowych z 3 najważniejszych podatków VAT, PIT i CIT.
