Ryszard Czarnecki
Jednym z następstw niesprowokowanej agresji Rosji na Ukrainę były zakłócenia na rynkach energetycznych nie tylko w Europie, ale na całym świecie. Jednak to Europa poniosła największe konsekwencje tych zakłóceń. Jako odpowiedź na te problemy energetyczne Komisja Europejska przedstawiła 18 maja 2022 roku plan REPowerEU. Plan ten został opracowany z myślą o dwóch głównych celach: 1) Zakończenie zależności UE od rosyjskich paliw kopalnych oraz 2) Rozwiązanie kryzysu klimatycznego.
Rosyjskie paliwa finansują rosyjską wojnę
Według komunikatu Komisji Europejskiej wysokie kwoty płacone za rosyjskie paliwa kopalne pomagają Rosji podtrzymywać wojnę z Ukrainą. „REPowerEU dotyczy szybkiego zmniejszenia naszej zależności od rosyjskich paliw kopalnych poprzez przyspieszenie czystej transformacji i połączenie sił w celu osiągnięcia bardziej odpornego systemu energetycznego i prawdziwej Unii Energetycznej” . REPowerEU opiera się na propozycjach Fit for 55 (kontrowersyjnych dla wielu ekspertów), który jest częścią Europejskiego Zielonego Ładu, mającego na celu wzmocnienie pozycji UE jako globalnego lidera klimatycznego. Pakiet ma na celu modernizację istniejącego prawodawstwa zgodnie z celem klimatycznym UE na rok 2030 oraz wprowadzenie nowych środków politycznych, które pomogą wprowadzić transformacyjne zmiany niezbędne w gospodarce, społeczeństwie i przemyśle, aby osiągnąć neutralność klimatyczną do roku 2050, a także, aby ją wspierać, zmniejszyć emisje netto o co najmniej 55% (w porównaniu z rokiem 1990) do roku 2030. W planie REPowerEU przedstawiono dodatkowy zestaw działań mających na celu oszczędzanie energii, dywersyfikację dostaw, szybkie zastąpienie paliw kopalnych poprzez przyspieszenie europejskiego przejścia na czystą energię oraz inteligentne połączenie inwestycji i reform.
Działania te można teraz omówić nieco bardziej szczegółowo.
Poprzez plan REPowerEU Komisja Europejska proponuje wzmocnienie długoterminowych środków efektywności energetycznej, w tym zwiększenie z 9% do 13% wiążącego celu w zakresie efektywności energetycznej w ramach pakietu „Fit for 55” europejskiego prawodawstwa dotyczącego Zielonego Ładu.
Paliwa vs czysta energia
Jeśli chodzi o dywersyfikację importu energii, plan REPowerEU przewiduje kluczową rolę nowo utworzonej platformy energetycznej UE. Unijna platforma energetyczna będzie spełniać trzy funkcje wspierające wspólne zakupy gazu:
- Pula popytu określi i zagreguje zaskarżalne ilości w oparciu o wygasające kontrakty długoterminowe, jak również elastyczne ilości w ramach istniejących długoterminowych kontraktów gazowych, co może doprowadzić do powstania około 30-70 mld m3 popytu w krótkim okresie. Ponadto Komisja będzie zachęcać do dywersyfikacji dostaw i rozważy środki legislacyjne mające na celu wprowadzenie z czasem wymogu takiej dywersyfikacji;
- optymalne i przejrzyste wykorzystanie infrastruktury importowej, magazynowej i przesyłowej gazu, maksymalizujące bezpieczeństwo dostaw i uzupełnianie zapasów; oraz
- kontakty międzynarodowe koncentrujące się na zawieraniu długoterminowych ram współpracy z zaufanymi partnerami w drodze wiążących lub niewiążących umów, które wspierają zakup gazu i wodoru oraz rozwój projektów w zakresie czystej energii.
Innym kluczowym celem planu REPowerEU jest zastąpienie paliw kopalnych i przyspieszenie procesu przechodzenia Europy na czystą energię. Kluczowe cele obejmują specjalną unijną strategię słoneczną mającą na celu podwojenie mocy fotowoltaicznych do 2025 roku i zainstalowanie 600 GW do 2030 roku, ustalenie celu w postaci 10 milionów ton krajowej produkcji wodoru ze źródeł odnawialnych i 10 milionów ton importu do 2030 roku, aby zastąpić gaz ziemny, węgiel i ropę naftową w trudnych do obniżenia emisyjności gałęziach przemysłu i sektorach transportowych oraz wprowadzenie kontraktów na różnice w emisji dwutlenku węgla w celu wsparcia upowszechnienia zielonego wodoru przez przemysł, a także specjalne finansowanie REPowerEU w ramach funduszu innowacji, wykorzystującego dochody z handlu emisjami w celu dalszego wsparcia odejścia od rosyjskiego uzależnienia od paliw kopalnych.
Jeśli chodzi o inteligentne inwestycje, realizacja celów planu REPowerEU wymaga dodatkowych inwestycji w wysokości 210 miliardów euro w okresie od teraz do 2027 roku. Komisja Europejska szacuje, że rezygnacja z importu rosyjskich paliw kopalnych może również zaoszczędzić UE prawie 100 mld euro rocznie. Magazynowanie energii odgrywa istotną rolę w zapewnieniu elastyczności i bezpieczeństwa dostaw w systemie energetycznym, ułatwiając integrację generacji odnawialnej, wspierając sieć i przesuwając energię w czasie, gdy jest ona najbardziej potrzebna. Ostatecznie magazynowanie energii zmniejsza wykorzystanie elektrowni gazowych w systemie energetycznym. W związku z tym Komisja Europejska będzie zachęcać do szybkiego rozwoju kluczowych sieci morskich i transgranicznej infrastruktury wodorowej.
Rosja: „dostawca, który nam zagraża”…
Plan REPowerEU wyznacza zatem jasną strategię realizacji czystej i zrównoważonej energii w Europie oraz uczynienia UE samowystarczalną w zakresie produkcji energii. Konieczne jest również, aby państwa członkowskie UE były zjednoczone w kwestii zakończenia importu rosyjskich rurociągów. Polska i kraje bałtyckie zapowiedziały, że zakończą import rurociągów, ale nie wszystkie kraje członkowskie się na to zgodziły. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen słusznie komentuje: „Musimy uniezależnić się od rosyjskiej ropy, węgla i gazu. Po prostu nie możemy polegać na dostawcy, który wyraźnie nam zagraża”.
Do pomyślnej realizacji planu REPowerEU potrzebny jest jednolity europejski głos. Wszelkie rozdźwięki w państwach członkowskich UE będą sprzyjały Rosji, a cel całego przedsięwzięcia, jakim jest opracowanie planu energetycznego UE, mającego na celu uniezależnienie się UE w dziedzinie energii, pójdzie na marne.
Ryszard Czarnecki
Od redakcji: artykuł b. wiceprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego i europosła PIS-EKR jest polską wersją tekstu opublikowanego w „New Delhi Times” pod tytułem: „REPowerEU plan a blueprint for Energy policy in Europe”.
