Sierpieñ 1920, Bia³ystok Wojna polsko-bolszewicka. Cz³onkowie Polskiego Komitetu Rewolucyjnego - komunistycznego rz¹du przygotowanego w Moskwie dla wprowadzenia bolszewickiego ³adu w Polsce; na zdjêciu: Wisner, Dolecki, Glicki, Skworcow, Feliks Dzier¿yñski, Julian Marchlewski, Feliks Kon, Szipow, Buchman, Szymañski, Rudnicki. Fot. NN, zbiory Orodka KARTA [wojna 1920, w³adza, komunizm, bolszewicy, Polski Komitet Rewolucyjny, polityka, rz¹d]
Tadeusz Płużański
23 lipca 1920 roku w Smoleńsku (faktycznie w Moskwie) bolszewicy utworzyli Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, zwany Polrewkomem, jako zalążek przyszłej komunistycznej władzy.
Towarzysze – m.in. Feliks Dzierżyński, Julian Marchlewski, Feliks Kon, Józef Unszlicht – przemieszczali się pociągiem pancernym za frontem wkraczającej Armii Czerwonej.
„Manifest do polskiego ludu roboczego miast i wsi”, autorstwa Dzierżyńskiego, mówił wprost o likwidacji II Rzeczypospolitej i powstaniu Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad.
„Doradzał” sowiecki komisarz Iwan Skworcow-Stiepanow. Na zdobytych terenach Podlasia i części Mazowsza bolszewicy bez powodzenia tworzyli Polską Armię Czerwoną, wydawali w języku polskim „Gońca Czerwonego”, a przede wszystkim, w ramach terroru rewolucyjnego, represjonowali, grabili i mordowali Polaków – na przykład w Białymstoku rozstrzelali przedstawicieli miejscowej elity, w tym prezydenta miasta. Wobec klęski Armii Czerwonej Polrewkom musiał uciekać z Polski. W 1944 roku wkraczającej Armii Czerwonej towarzyszył odpowiednik Polrewkomu – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Bolszewicy utworzyli go 22 lipca 1944 roku w Chełmie (faktycznie w Moskwie), w składzie, m.in.: Edward Osóbka-Morawski, Wanda Wasilewska, Michał Rola-Żymierski, Wincenty Rzymowski. Odpowiednikiem Feliksa Dzierżyńskiego był Stanisław Radkiewicz.
Jako „doradca” towarzyszył mu sowiecki gen. Nikołaj Bułganin, który według Nikity Chruszczowa „miał uprawnienia specjalne, włączając w to władzę nad [polskim] wojskiem”. Bolszewicy pisali do Stalina, że wkroczenie Armii Czerwonej Polacy uznają za „początek rosyjskiej okupacji”. Wiedzieli, że nie mają poparcia, dlatego władzę przejmowali bezprawnie, kłamiąc, że rząd w Londynie działa na podstawie „nielegalnej” konstytucji kwietniowej z 1935 roku. Kłamiąc także, że walczą z polskimi „faszystami”. Odpowiednikiem „Manifestu do polskiego ludu roboczego miast i wsi” był „Manifest PKWN”. Odpowiednikiem Polskiej Armii Czerwonej było ludowe Wojsko Polskie, a „Gońca Czerwonego” – „Trybuna Ludu”. PKWN istniał pod różnymi nazwami, głównie PZPR, aż do 1989 roku.
