Zbigniew Kuźmiuk
W środę w Sejmie odbyła się debata dotycząca wykonania budżetu za 2022 rok i absolutorium dla rządu, jak podkreśliła minister finansów Magdalena Rzeczkowska, był to skrajnie trudny rok, ze względu na gwałtowny wzrost cen nośników energii spowodowany przez działania hybrydowe Rosji, a później także agresję tego kraju na Ukrainę.
Wykonanie budżetu za 2022 rok
Mimo tego dochody budżetu były wyższe o blisko 14 mld zł niż planowano (wyniosły prawie 505 mld zł) – to wpływy z VAT wyniosły ponad 230 mld zł i były niższe o ok.7 mld zł niż planowano, a wpływy z podatku akcyzowego wyniosły blisko 80 mld zł (razem stanowiły one prawie 60% wszystkich dochodów budżetu państwa).
Mniejsze niż planowano dochody z podatku VAT, wynikają z obowiązywania przez cały rok 2022 tarczy antyinflacyjnych, między innymi zerowy VAT na żywność, a także obniżony podatek VAT i akcyzę na paliwa i prąd, łączny ubytek dochodów z tego tytułu jest szacowany na około 40,5 mld zł, co oznacza, że gdyby ich nie było, dochody z VAT sięgnęłyby astronomicznej kwoty 270 mld zł (przypomnijmy, że w 2015 roku, ostatnim roku rządów PO-PSL wyniosły one zaledwie 123 mld zł, a więc w 2022 roku, byłyby ponad 2 razy wyższe).
Po raz pierwszy w historii naszego kraju dochody z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), były wyższe niż z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), z tego pierwszego wyniosły ponad 70 mld zł (były aż o 17 mld zł wyższe niż planowano), z tego drugiego wyniosły ponad 68 mld zł).
Zmiana relacji pomiędzy dochodami z tych dwóch podatków wynika, z jednej strony z ciągłego rozszerzania bazy podatkowej i uszczelniania podatku CIT, z drugiej 10-krotnego podwyższenia kwoty wolnej i obniżenia do 12 proc. podstawowej stawki w podatku PIT, co spowodowało, że to w kieszeniach podatników zostało z tego tytułu ponad 30 mld zł. Na uwagę po stronie dochodowej, zasługuje także ciągły wzrost dochodów z dwóch podatków wprowadzonych przez rząd Zjednoczonej Prawicy i bardzo mocno atakowanych przez opozycję, z tzw. podatku bankowego (wpływy przekroczyły 6 mld zł) i z podatku od hipermarketów (wpływy wyniosły już blisko 3,3 mld zł).
Ten drugi podatek był blokowany przez ponad 4 lata przez Komisję Europejską i dopiero wygrana polskiego rządu przed TSUE, spowodowała jego odblokowanie, a więc dopiero od 2020 roku przynosi on dodatkowe dochody do polskiego budżetu.
Wydatki budżetowe
Z kolei wydatki budżetowe wyniosły ponad 517 mld zł, co oznacza, że deficyt budżetowy w 2022 roku, wyniósł niewiele ponad 12 mld zł i stanowił niewiele więcej niż 50% tego planowanego w ustawie budżetowej.
Wyraźnie wzrosły wydatki na ochronę zdrowia do 5,75 proc. PKB, na programy społeczne między innymi 500 plus, Dobry Start, czy Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, stanowią już ponad 2 proc. PKB, a także na obronę narodową, bowiem przekroczyły 2,2 proc. PKB.
Ogromne dodatkowe środki skierowano także do samorządów z jednej strony aby wesprzeć i bieżące wydatki (kwota około 13,7 mld zł), ale także na inwestycje (te środki pochodzą z BGK), dzięki temu rok 2022, był w samorządach rekordowy jeżeli chodzi o inwestycje, na ten cel wydatkowano aż 65 mld zł.
Mimo tych wielkich wyzwań związanych ciągle z negatywnymi skutkami Covid19, a także wojną na Ukrainie, sytuacja w finansach publicznych uległa poprawie, deficyt sektora finansów publicznych liczony unijną metodą ESA 2010, wyniósł tylko 3,7 proc. PKB. Jeszcze lepsza była sytuacja jeżeli chodzi dług publiczny, ten liczony metodą krajową, państwowy dług publiczny obniżył się z 43,7 proc. PKB do 39,1 proc. PKB, a ten liczony metoda unijną z 53,65% PKB spadł do 49,1 proc. PKB.
Unijna metoda liczenia długu obejmuje także zadłużenie pozabudżetowe, w Polsce na przykład to generowane przez Polski Fundusz Rozwoju, a także fundusze zarządzane przez BGK, więc trwająca od kilku lat narracja opozycji o tym, że rząd ukrywa zadłużenie, nie wytrzymuje konfrontacji z faktami.
